Patta x KOZP: Hoor wie klopt daar kinderen, het Zwarte Pietendebat laait weer op
- Geplaatst op
- Door Jules Bossier
- Geplaatst in patta
Wij zijn er vóór om het Sinterklaasfeest toegankelijk te maken voor alle mensen in ons land en daarbuiten, zodat iedereen kan genieten van een traditie waar veel plezier uit wordt gehaald. Op het moment gaat dit niet voor iedereen, omdat niet iedereen afstand kan nemen van de blackface versie van Zwarte Piet. We zijn nu al een aantal jaren verder, misschien zelfs al een ruime decennia, maar het beeld van Zwarte Piet is in de lagere landen nog altijd niet eenduidig veranderd. We zijn als België al goed op weg in sommige steden, maar de discussie is nog altijd gaande. Juist daarom ondersteunen wij ook de campagne van Patta voor KO-Zwarte Piet, waarbij de volledige opbrengst gaat naar de stichting KOZP. Op het t-shirt zien we aan de voorzijde artwork van Patta/Vincent Van De Waal en op de achterzijde Parra’s typerende letters geïnspireerd door het nummer “The Gas Face” van 3rd Bass, waarbij Zwarte Piet de “Gas Face” krijgt, een gezichtsuitdrukking waarmee je disrespect laat zien aan de ontvanger: Blackface.
We hebben journalist Jules Bossier gevraagd een uiteenzetting te schrijven hierover.
Zes december nadert, en net zoals bij onze Noorderburen staat ook hier het internet, en bij verlenging zijn verre neef de cafétoog, in vuur en vlam. Overal laaien discussies op, niet over de man himself, Sinterklaas, maar om zijn alom beruchte knecht, Zwarte Piet. De man werd in de 19e eeuw (juist, moeilijk om echt van een aloude traditie te spreken..) geïntroduceerd als Moor: een zwarte huidskleur, getuite lippen, gekruld zwart haar - en uitgedost in een kleurrijk pak. Hij gooit tijdens de opkomst van zijn baas met snoep in het rond, neemt kinderen bij het hand doorheen de parade en - pas op - steekt de stoute kinderen in een jutezak. Hij fungeert in eerste plaats als dienaar aan de witte heilige man die onze kinderen plezier en cadeautjes komt geven.
De kwestie is niet, in tegenstelling tot wat velen denken, of dit verhaal een racistische ondertoon heeft of niet. Dat staat namelijk als een paal boven water, omdat we als witte mensen met een ontiegelijk zwaar koloniaal verleden zwarte mensen inschakelen om als slaaf voor onze Sint te werken. Erger nog, we voeren deze taak liever zelf uit als zwarte mens, door ons gezicht zwart te schilderen. Je moet maar over een heel klein beetje empathisch vermogen beschikken om te snappen dat dit voor mensen met een andere huidskleur dan de jouwe als spottend, oneerbiedig en zelfs ronduit beledigend wordt ervaren. Het argument dat Piet een zwarte kleur heeft omdat hij door de schoorsteen komt geklommen, laat ik hier zelfs gewoon links liggen. Neem er gerust het naslagwerk bij uitstek van David Forbes bij om de feiten te checken.
De kwestie is wél of we willen (moeten?!) vasthouden aan de gewoontes van onze over-over-overgrootouders.
Deze traditie gaat al lang mee. Ondergetekende heeft ook hetzelfde verhaal meegekregen in zijn jeugd. En tradities zijn an sich iets heel moois, want ze geven eeuwenoude en volkse gebruiken bestaansrecht en zorgen, vaker wel dan niet, voor een heel aangenaam gevoel van samenhorigheid bij het desbetreffende volk. Dat neemt niet weg dat tijden komen en gaan, en dat onze bril waarmee we onze wondere leefwereld aanschouwen, al eens kan veranderen. Een voorbeeld. Niet zo lang geleden was het een Antwerpse polder traditie om te paard levende ganzen te onthoofden die aan een boom opgeknoopt waren. Niet zo lang geleden hadden vrouwen geen recht om te stemmen. Mensen van kleur moesten achterin de bus zitten, en leden van de LGBTQ+ -gemeenschap mochten (en mogen, in veel gevallen) niet trouwen. Onze perceptie verandert doorheen de tijd, en laten we daar alsjeblieft blij mee zijn. Waarom blijven we dan zo vasthouden aan elk klein detail van onze tradities? Hebben we zoveel nood aan herhaling, geef het ons een gevoel van veiligheid in verder stresserende en chaotische tijden? We zijn per definitie gewoontedieren.
Het kan zijn dat je niet begrijpt waarom ‘anderen’ aanstoot nemen aan blackface en het verhaal van Zwarte Piet. Maar, dat hoeft toch niet te betekenen dat je het daarom ook niet kan loslaten? Verandert het verhaal in kwestie zo erg als Piet opeens een blanke man is? Niemand vraagt om Sinterklaas volledig uit de Belgische (en Nederlandse) geschiedenisboeken te schrappen. Het lijkt me echter niet overdreven om de dingen in hun tijdsgeest te zien. We staan op de valavond van 2020 allemaal nog veel meer met elkaar in contact dan enkele decennia geleden, en dat zal ongedwongen hier en daar pijnpunten blootleggen. Het is aan ons om te beslissen hoe we daarmee willen omgaan: op een volwassen manier in eigen boezem kijken en samen, als volk kunnen groeien? Of willen we liever vasthouden aan (details van) tradities omdat we anders onze ‘identiteit’ opgeven? Het is betreurenswaardig dat we dit gesprek in de 21e eeuw nog moeten voeren.
SHOP DE PATTA T-SHIRTS
Words: Jules Bossier
Special thanks to the team & fam
